(Takmalı-Çıkarmalı)

Ağızda çok sayıda kısmi diş eksiklikleri olduğunda bu durumun sebep olduğu konuşma, çiğneme bozukluklarını gidermek, kaybolan estetik durumu düzeltmek ve kalan dokuların sağlıklarını korumak amacıyla yapılan hasta tarafından takılıp çıkarılabilen protez türüdür. Bu tariften de anlaşılacağı gibi bir protez yapımının şu amaçları vardır:

• Azalan çiğneme yeteneğini arttırmak,
• Konuşma bozukluklarını gidermek,
• Bozulan estetiği tekrar sağlamak,
• Ağızda bulunan doğal dişler ve komşu dokuların sağlıklarını sürdürmektir.

Kayıp dişlerin bir protezle yeniden düzenlenmemesi halinde diş eksikliğine ilave olarak Ağızda bulunan doğal dişler ve komşu dokuların sağlıklarıyla ilgili problemlerle karşılaşılabiliriz:

1. Kemik erimesinde Artış:

Kemik üzerine kuvvet eksikliğinde dişsiz alanda dişli alandan daha hızlı erime olduğu iddia edilmektedir. Yapılacak bir protez, buradaki dokuları uyararak kemik erimesini yavaşlatır.

2. Çiğneme etkinliğindeki azalma:

Araştırmalarda, 3. Molar diş eksikliğinde çiğneme fonksiyonunda %10 azalma olduğunu göstermişlerdir. Ek olarak 1. molarların uzaklaştırılması %20’lik azalma daha meydana getirir. 1 yada 2 posterior dişini kaybeden kişiler çoğu yiyecekleri tatmin edici şekilde çiğnemekte olmalarına rağmen ilave kayıp, çiğneme etkinliğinde kayda değer bir düşüş getirebilir. Çoğul kayıp oluştuğunda hasta beslenmeden tat alamamaktan da şikayet edebilir.

3. Estetik Açıdan Etkisi:

Diş kaybı estetiği iki yoldan etkileyebilir. Birincisi normalde görülebilen dişlerin yokluğunun estetiği bozması. Bu çoğunlukla ön bölge için geçerlidir. İkincisi dişlerin sağladığı dudaklar ve yanaklar için destek kaybı olacaktır.

4. Konuşma Üzerine Etki:

Çeşitli sesli ve sessiz harfler dudaklar ya da dilin dişlerle ilişkili belli pozisyonlarda bulunmasıyla oluşur. Mesela, “f” ve “v” alt dudağın üst anterior dişlerle teması sonucu oluşmaktadır. Üst anterior dişlerin kaybı “f” ve “v” seslerinin söylenmesine mani olabilir. Benzer olarak aynı bölgedendiğer bir dişin kaybı başka konuşma seslerinin prodüksiyon kalitesini etkileyebilir. Diş kaybı olduktan kısa bir süre sonra ilgili alanda adaptasyon olacaktır. Dil pozisyonunda değişiklik konuşma üzerinde etkili olacaktır.

Kötü fonetik şikayetler kısmı diş kayıplarında nadirdir. Genellikle multiple diş kaybında oluşmaktadır.

5. Diş dizisinin bütünlüğü üzerine Etkisi:

• T.M.E (temporomandibuler eklem) sorunları önlenecektir.
• Maksiller sinüs migrasyonu (sarkması) önlenecektir.
• Kalan dişlerin eğilmesine ilerlemesine uzama ve dönmesine engel olunacaktır.
• Gıda birikmesi sebebiyle oluşacak diş eti hastalıklarına engel olunacaktır.
•  Arka dişleri olmayan bu durumlarda eğer dişsizlik uzun süre devam ederse, hata ön dişleri ile çiğneme yapacağı için ön dişler yelpaze gibi açılacaktır)
• Kalan doğal dişlerin aşınmasına engel olunur. Azalan diş sayısı kalan dişlerin üzerine daha fazla yük gelmesine sebep olur. Bu durum özellikle ön dişlerde daha belirgindir. Yapılacak bir protez ile bu kuvvet daha çok dişe dağıtılarak kalan dişlerin aşınması önlenir.
• Dişsiz sahalar dil, yanak gibi yumuşak dokular tarafından işgaline mani olunur. Bu durum gecikmiş bir şekilde protezle düzeltilmeye çalışılırsa yapılacak olan protezin kullanımı ve alışılması daha zor olur. Protezle ağız dokularının nöro-musküler uyumu uzun zaman alır.